Er zijn steeds minder mensen die de bezetting hebben meegemaakt. Om te zorgen dat hun verhalen bewaard blijven, heeft de provincie een boek uitgebracht: 45 Zuid-Hollandse ooggetuigen vertellen hun belevenissen van de oorlog en rond de bevrijding. Zoals Ina uit Delfgauw en Jan die tijdens de oorlog in Den Haag en Scheveningen woont.
Als Jan Anderson 8 jaar is, verlaat hij samen met zijn broertje van negen maanden Scheveningen. Het is de winter van '44/'45, de hongerwinter. Jan en zijn broertje gaan in een vrachtauto, ze liggen op groentekisten met het zeil eroverheen. Zo gaan ze dwars door de vuurlinie heen richting Drenthe.
De broers komen bij een timmerman in Erica terecht. 'Ik heb daar een fantastische tijd gehad.' Ze worden in april 1945 door de Polen bevrijd. 'Het was een heel dubbel gevoel daar, omdat nog niet heel Nederland bevrijd was. De vlag werd wel gehesen maar we hebben gewacht tot 5 mei om het echt te vieren.'
Broertje erbij
Uiteindelijk gaan de broertjes terug naar het westen. 'Ondertussen had ik er een broertje bij gekregen. Toen ik weer bij mijn ouders was zei ik: 'Mag ik t popje zien?'. Mijn ouders begrepen me niet maar dat was Drents voor 'mag ik de baby zien?'. Mijn ouders hadden moeite om me te verstaan in die tijd. Dat is later weer helemaal goed gekomen, hoor.'
Ina Molenaar is wat jonger dan Jan als de oorlog uitbreekt. Ze woont samen met haar ouders in een boerderij in Delfgauw. De boerderij moet in 1942 worden afgebroken. Ina is dan pas vier maar weet het nog precies. 'Op tweede pinksterdag kwamen twee hoge Duitse officieren het erf op. Ze vertelden dat de boerderij binnen drie dagen afgebroken moest worden omdat deze in vuurlinie stond.'
Mond houden tegen rotmoffen
In de oorlog word je gauw volwassen, vertelt Ina. 'Ik wist dat ik mijn mond moest houden tegen de rotmoffen. Ook hadden we een radio verstopt onder de vloer, want niemand mocht weten dat wij zo'n ding hadden.'
Dan wordt het 5 mei. Nederland wordt bevrijd en het is feest. 'Opeens had iedereen oranje aan. Overal hingen vlaggen en stond het portret van Koningin Wilhelmina voor het raam. En er waren heel veel feesten.'
Bevrijd maar toch gevechten
Er is ook wat verwarring, weet ze nog. 'In de ene plaats werd nog gevochten en in de andere plaats waren mensen al bevrijd. Mensen wisten zelf vaak niet goed wat er aan de hand was. Bovendien was de oorlog afgelopen maar we waren nog steeds allemaal even arm', vertelt ze.
Het speciale boek van de provincie DE BEVRIJDING volgens ooggetuigen is uitgebracht om 75 jaar vrijheid te markeren.
