De roep “moeder”, was op zondagmorgen 18 februari 1945 te horen in Heinenoord. Die ochtend werden tien mannen door de Duitsers geëxecuteerd. Een van hen slaakte die kreet vlak voordat hij werd doodgeschoten. 

Moeder is de naam van het monument dat sinds 1950 op de plek van de moordpartij staat. Het monument langs de provinciale weg bij Heinenoord is één van de vijf genomineerden voor het Compliment voor een Oorlogsmonument. 

Elk jaar reikt het Comité 4 & 5 mei het Compliment uit in de gastprovincie van de viering van Bevrijdingsdag. In 2020 is dat Zuid-Holland. Vanwege de coronacrisis zal de feestelijke uitreiking niet doorgaan, maar één van de vijf genomineerden krijgt eind april wel de prijs, die bestaat uit een bedrag van duizend euro en een kunstwerk. Naast Moeder in Heinenoord, zijn monumenten in Nieuw-Lekkerland en Brandwijk genomineerd. 

De mannen zijn op een lijst gezet, uit het Oranjehotel gehaald en op een zondagmorgen vroeg hier geëxecuteerd  ~Dini Heijden

De tien slachtoffers kwamen niet uit de Hoeksche Waard. “Ze kwamen hoofdzakelijk uit Rotterdam, maar ook uit Voorne-Putten en Amsterdam”, vertelt Dini Heijden van Museum Hoeksche Waard. De mannen werden het slachtoffer van een wraakactie van de Duitse bezetter. Het was een vergelding voor voor de moord op de NSB-burgemeester van Nieuw-Beijerland, Piershil en Goudswaard.

Lees ook: Represaillemaatregel van de Duitsers: veertig mannen in Rotterdam geëxecuteerd

Dini Heijden vervolgt: “De bevolking van de Hoeksche Waard vond al heel snel dat er ter herinnering aan deze 10 mannen een monument moest komen. Er is in 1946 eerst een wit houten kruis neergezet en dit monument staat er sinds 1950.” Beeldhouwer Hubert van Lith heeft het monument gemaakt. “Hij heeft die schreeuw van ‘moeder’ in het monument teruggebracht”, aldus Heijden. Aan weerszijden van ‘Moeder’ staan vijf bomen. De tien bomen staan voor de tien slachtoffers van 18 februari 1945. 

Moeder van het verzet

De namen van de tien mannen staan op de sokkel van het beeld. Aan de andere kant ervan staan de namen van oorlogsslachtoffers uit de Hoeksche Waarden. Dini Heijden: "Dat zijn Hoeksche Waards personen die door of voor het verzet overleden. Mannen van Westmaas, ’s Gravendeel, Oud-Beijerland. En één dame staat ertussen: Catharina Traas-de Jager, de moeder van het verzet. Dus ook daar komt de naam moeder weer terug.”

Elk jaar op 4 mei is de Dodenherdenking bij het monument Moeder. Daar komen mensen uit de hele Hoeksche Waard naartoe. Dit jaar zal ook deze plechtigheid niet doorgaan. “Heel jammer dat het met 75 jaar bevrijding zo moet, maar het kan niet anders”, besluit Heijden. 

Dini Heijden vertelt bij Rijnmond over Moeder: