Meer dan 250 mensen werden tijdens de bezetting op de Waalsdorpervlakte bij Wassenaar door de Duitsers geëxecuteerd. Daarna werden ze onder het zand begraven in een massagraf.  

Het zijn aangrijpende, verdrietige, krachtige of hoopgevende foto’s die vertellen over vijf jaar bezetting in Nederland. Het project ‘De Tweede Wereldoorlog in honderd foto’s’ wordt samengesteld uit foto’s uit alle provincies. Elke provincie heeft 25 foto's ingestuurd. De presentatie van de 100 foto’s op 30 maart in de Tweede Kamer gaat vanwege de Coronacrisis niet door. In aanloop naar 4 & 5 mei zal op een andere manier bekend worden gemaakt welke 100 foto's zijn geselecteerd voor 'De Tweede Wereldoorlog in honderd foto's'. Op deze website belichten we een aantal foto's uit Zuid-Holland. Vandaag: opgravingen op de Waalsdorpervlakte. 

Op deze foto uit augustus 1945 is te zien dat een stoffelijk overschot na opgraving uit een massagraf werd weggedragen. Na de bevrijding opende de Dienst Identificatie en Berging de massagraven. De stoffelijk overschotten werden beschreven in de hoop ze te kunnen identificeren. De slachtoffers konden vervolgens worden herbegraven. 

Oranjehotel

De Duitse bezetter gebruikte de Waalsdorpervlakte als fusilladeplaats voor gevangenen uit de nabijgelegen gevangenis in Scheveningen. Daar zaten mensen gevangen die Duitse wetten hadden overtreden: veel verzetsstrijders, maar ook onder andere Joden, communisten en zwarthandelaren. Al tijdens de oorlog kreeg de gevangenis de bijnaam ‘Oranjehotel’, een ode aan de verzetsmensen die er vast zaten. Vaak werden de slachtoffers zonder proces ter dood veroordeeld. De eerste executie op de Waalsdorpervlakte vond plaats op 3 maart 1941. Het slachtoffer was Ernst Cahn, een gevluchte Joodse emigrant uit Duitsland in wiens ijssalon in Amsterdam verzetsleden bij elkaar kwamen.

Het Geuzenverzet

Tien dagen later was de eerste massale executie. Vijftien leden van de Vlaardingse verzetsgroep De Geuzen werden op 13 maart na een schijnproces doodgeschoten, tezamen met drie leiders van de Februaristaking in Amsterdam. Op 8 maart 1945 vond de laatste executie plaats op de Waalsdorpervlakte. Het was een vergeldingsactie van de Duitsers waarbij 38 verzetsstrijders werden vermoord. De bezetter nam hiermee wraak voor de aanslag van het verzet op Hanns Rauter, de hoogste SS’er in Nederland. 

De slachtoffers werden na de bevrijding opgegraven en geïdentificeerd. Zij konden door hun familie worden herbegraven. Van ruim twintig slachtoffers op de Waalsdorpervlakte kon de identiteit niet worden vastgesteld. Ze werden naamloos herbegraven op het Nationaal Ereveld in Loenen. 

Oorlogsmisdadigers

Na de oorlog werden oorlogsmisdadigers op de Waalsdorpervlakte terechtgesteld. NSB-kopstukken Max Blokzijl en Anton Mussert werden in het voorjaar van 1946 ter dood gebracht. SS’er Hans Rauter werd in 1949 ter dood gebracht, net als de Haagse politieman Kees Kaptein. Hij had vele Joden verraden, mishandeld en bestolen.

De Rotterdamse landverrader Anton van der Waals werd in januari 1950 geëxecuteerd op de Waalsdorpervlakte. Hij was een spion voor de Duitse Sicherheitsdienst. Op 21 maart 1952 werden een Nederlandse en een Duitse oorlogsmisdadiger ter dood gebracht. Zij waren de laatste twee mensen die in Nederland de doodstraf kregen. De doodstraf was in ons land in 1870 afgeschaft, maar werd in 1945 heringevoerd voor de bestraffing van oorlogsmisdadigers. 

Herdenking 

De Dodenherdenking op de Waalsdorpervlakte op 4 mei zal voor het eerst in de geschiedenis niet doorgaan vanwege de coronacrisis. De Waalsdorpervlakte is één van Nederlands belangrijkste herdenkingsplekken. Het monument bestaat uit twee delen. Het eerste is de herdenkingsplek voor het duin waar de meeste executies plaatsvonden. Daar staan vier fusilladekruizen, een betonnen muur met het opschrift ‘1940-1945’ en een gedenksteen met de tekst ‘Hier brachten vele landgenoten het offer van hun leven voor uw vrijheid. Betreed deze plaats met gepaste eerbied’. Het tweede deel van het monument is de grote Bourdonklok, die elk jaar op 4 mei luidt tot de laatste belangstellende het monument heeft gepasseerd.