Zeven NSB’ers op een rij in de gevangenis in Scheveningen. Prominent in het midden, recht in de camera kijkend, staat Anton Mussert. Hij is de oprichter en leider van de Nationaal Socialistische Beweging. 

Het zijn aangrijpende, verdrietige, krachtige of hoopgevende foto’s die vertellen over vijf jaar bezetting in Nederland. Het project ‘De Tweede Wereldoorlog in honderd foto’s’ wordt samengesteld uit foto’s uit alle provincies. Elke provincie heeft 25 foto's ingestuurd. De presentatie van de 100 foto’s op 30 maart in de Tweede Kamer gaat vanwege de Coronacrisis niet door. In aanloop naar 4 & 5 mei zal op een andere manier bekend worden gemaakt welke 100 foto's zijn geselecteerd voor 'De Tweede Wereldoorlog in honderd foto's'. Op deze website belichten we een aantal foto's uit Zuid-Holland. Vandaag: NSB'ers in de gevangenis in Scheveningen. 

De foto werd gemaakt op 11 mei 1945. Anton Mussert was op 7 mei gearresteerd in Den Haag. Naast Mussert zijn bekende NSB’ers als Robert van Genechten, Max Blokzijl en Carel Huygen te zien. De NSB werd door Anton Mussert in 1931 opgericht. Voor de Tweede Wereldoorlog was het geen grote partij. In 1941 werd de NSB een enige partij die was toegestaan door de Duitse bezetter. Functies als die van burgemeester werden vaak bekleed door NSB’ers. Zoals door Frederik Müller in Rotterdam en Harmen Westra in Den Haag. 

De WA en de Landstorm

In 1932 werd de Weerbaarheidsafdeling (WA) van de NSB opgericht. Die was bedoeld om Mussert te beschermen tegen aanvallen van politieke tegenstanders. De leden van de WA waren ongewapend, maar traden vaak op als paramilitaire knokploegen. Veel van hen waren ook aangesloten bij het Vrijwilligerslegioen Nederland, de Landstorm of de Landwacht. Het Vrijwilligerslegioen Nederland bestond uit Nederlanders die tijdens de oorlog voor de nazi’s vochten in Oost-Europa. De Landstorm was voor de verdediging van het land en had een militaire taak. De Landwacht moest de openbare orde handhaven, een politie taak. 

Doodstraf

Na de bevrijding werden veel NSB’ers opgepakt en veroordeeld. Mussert werd op 12 december 1945 ter dood veroordeeld. Dat vonnis werd in maart 1946 bevestigd door de Bijzondere Raad van Cassatie. Koningin Wilhelmina wees op 5 mei 1946 een gratieverzoek af. Op 7 mei 1946, precies een jaar na zijn arrestatie, werd Anton Mussert op de Waalsdorpervlakte door een vuurpeloton geëxecuteerd. 

Prof. mr. dr. Van Genechten, die ook op de foto te zien is, vervulde hoge functies bij de NSB. Zo was hij hoofd van de afdeling vorming en hoofd van het opvoedersgilde. Daarnaast was hij Commissaris der provincie Zuid-Holland en vanaf september 1940 procureur-generaal bij het gerechtshof in Den Haag. Van Genechten werd in oktober 1945 ter dood veroordeeld. Terwijl zijn beroep nog liep, pleegde  hij op 13 december 1945 zelfmoord in zijn cel in de gevangenis in Scheveningen.  

Max Blokzijl werd in september 1945 ter dood veroordeeld. Ook hij ging in beroep. Dat werd verworpen. Zijn gratieverzoek werd door koningin Wilhelmina niet ingewilligd. Op 16 maart 1946 werd Max Blokzijl op de Waalsdorpervlakte ter dood gebracht. Blokzijl was tijdens de bezetting namens de NSB hoofd van de afdeling perswezen. In die hoedanigheid werkte hij aan de nazificering van de Nederlandse pers. Ook hield hij wekelijks radiopraatjes. 

Gratie

Carel Huygen is rechts achter Mussert te zien op de foto. Deze in Rotterdam geboren NSB’ers werd tegelijk met Anton Mussert opgepakt. Huygen was tijdens de bezetting secretaris-generaal van de NSB. In maart 1949 werd hij tot twintig jaar cel veroordeeld. Huygen ging in cassatie. De Bijzondere Raad van Cassatie wees de zaak terug naar de Bijzondere Strafkamer. Die veroordeeld Huygen in oktober 1950 tot 18 jaar gevangenisstraf. In 1955 verleende Koningin Wilhelmina vanwege de 10-jarige bevrijding gratie aan een aantal veroordeelden. Carel Huygen was één van hen. Hij overleed in april 1979. 

Lees ook: Laurenskerk na het bombardement op Rotterdam: ruïne in de leegte