Hij is pas twee jaar oud als zijn ouders hem in maart 1943 wegbrengen. Abel de Jong is zo klein dat hij zich dat moment niet kan herinneren. Het is oorlog en het Joodse gezin is hun leven niet veilig in Nederland. Abel komt in Leiden terecht, zijn broertje Daan in Limburg, hun ouders proberen naar Zwitserland te komen. Dit is één van de verhalen van Open Joodse Huizen-Huizen van Verzet die zondag en maandag via een livestream te volgen zijn.
Eigenlijk hadden de vertellers de verhalen in of bij de huizen die een belangrijke rol speelden willen vertellen, maar door de coronamaatregelen gaat dat niet. Open Joodse Huizen-Huizen van Verzet heeft daarom voor livestreams via Facebook gekozen. En dus kunnen we onder meer het verhaal van Abel toch horen.
Sally en Liesje de Jong besluiten in maart 1943 uit Amsterdam te vluchten. Ze willen naar Zwitserland gaan. Hun kinderen Abel (2) en baby Daan nemen ze niet mee, maar brengen ze onder bij vreemden. Daan gaat naar een gezin in Limburg, Abel komt via Leiderdorp in Leiden terecht. Hij wordt opgevangen door Piet en Rietje Harteveld-van Evert aan de Rijnsburgersingel.
Leven zijn ouders nog?
Hier is Abel de hele oorlog veilig. Maar zijn zijn ouders Sally en Liesje dat ook? Het is lang onduidelijk. Historicus Loe de Jong, tweelingbroer van Sally, zoekt ze na de oorlog. Hij ontdekt dat zijn broer en schoonzus Zwitserland wel bereikt hebben, maar dat ze zijn teruggestuurd.
Bij een tweede poging worden Sally en Liesje opgepakt en naar Auschwitz gebracht. Waarschijnlijk is Liesje daar overleden. Sally is na de dodenmars van een Aussenkommando van Mittelbau-Dora nooit teruggevonden. Het lijkt erop dat hij bezweken is.
Gescheiden van broertje
Wachtend op hun ouders blijven Abel en Daan bij de gezinnen waar ze in 1943 zijn ondergebracht. Als duidelijk wordt dat Sally en Liesje niet meer terugkomen, groeien de jongens, gescheiden van elkaar, in Leiden en Limburg op.
Abel blijft na de oorlog met veel vragen zitten. Waarom kozen zijn ouders ervoor om te vluchten? En waarom namen ze hem en zijn broertje niet mee? Wisten zijn ouders niet dat mensen met kinderen meer kans maakten om Zwitserland binnen te komen? Waarom niet met het hele gezin onderduiken? Abel schrijft in 2019 het boek 'Had het anders gekund?' waarin hij probeert antwoord te krijgen op deze en andere vragen. Abels achternicht Sanderien vertelt voor Open Joodse Huizen-Huizen van Verzet het verhaal. Abel zelf woont in Israël, Sanderien is na wat omzwervingen in Leiden terecht gekomen. In de stad waar Abels leven veranderde.
George Maduro
Naast het verhaal van Abel is er nog een Leids verhaal tijdens Open Joodse Huizen-Huizen van Verzet, namelijk dat van George Maduro. Hij studeert in Leiden als de oorlog uitbreekt. Zijn verhaal is zondag om 13.00 uur te horen. Een uurtje eerder begint de livestream over de Haagse Hanneke Gelderblom. Zij moest als 6-jarig kind naar Westerbork, maar toen nam 'Tante Zus' haar mee een trein in. 'Tante Zus' was de schuilnaam van Ru Paré, een Haagse schilderes die de levens van 52 joodse kinderen wist te redden door ze te helpen onderduiken. Hanneke was een van hen. Dit verhaal is ook geschikt voor kinderen.
Meer over Abel hoor je maandag 4 mei om 13.00 uur op de Facebookpagina van Open Joodse Huizen.
De organisatie heeft van een ander Leids overhaal een film gemaakt. Het gaat over Arthur van Kleeff die op zoek naar wat zijn opa Meijer van Kleeff heeft meegemaakt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij directeur van de Leidse bioscoop Lido. In 1944 kwam hij in Auschwitz om.
