Eva (16) mag maandag gedicht voordragen op de Dam: 'Anders, maar wel extra bijzonder'

'Ik heb nog niet echt zenuwen', vertelt Eva. 'De laatste weken was ik af en toe wel een beetje zenuwachtig als ik er aan dacht of wanneer iemand het er over had. Maar nu valt het eigenlijk wel mee, ik zie het nog niet echt helemaal voor me dat het echt zo is. Dat ik daar maandag echt sta om mijn gedicht voor te dragen. Dat komt nog wel.'

De Dam is maandag nagenoeg leeg. Bij de Nationale Dodenherdenking kan vanwege de coronamaatregelen geen publiek aanwezig zijn. Het Wilhelmus zal klinken na de twee minuten stilte en de koning zal een toespraak houden. En Eva mag haar gedicht voordragen.

'Jammer en bijzonder tegelijk'

'Dat is een stuk anders dan normaal', zegt Eva. 'Ik vind het heel jammer dat het hele plaatje er niet is. Je wil het eigenlijk meemaken zoals het normaal gesproken is. Aan de andere kant is het ook wel extra bijzonder. Achteraf hoop ik terug te kunnen kijken op een van de meest bijzondere herdenkingen, waar ik dan mijn gedicht voor mocht dragen.'

'Ik verwacht dat er op 4 mei meer mensen dan ooit naar de Nationale Herdenking op de Dam zullen kijken', zegt Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. 'Juist in deze bijzondere periode moeten we van het herdenken van de Tweede Wereldoorlog en van het vieren van onze vrijheid iets speciaals maken. We beleven nu allemaal samen iets wat we hopelijk nooit meer meemaken. Door die verbondenheid willen mensen graag ceremonies en rituelen met elkaar delen. En dat kan ook, ook al zit iedereen thuis. Ik merk heel veel betrokkenheid.'

Nog nooit een gedicht gemaakt

Eva had eigenlijk nog nooit echt een gedicht gemaakt. ‘Ja alleen Sinterklaasgedichtjes’, lacht ze. ‘Ik vind dichten eigenlijk heel moeilijk, maar we kregen via school een workshop. Ik ben altijd best wel enthousiast, dus ik deed gewoon mee.' Bij de workshop werden verhalen verteld uit de oorlog en hoe je daar over kan dichten. 'Op school lukte het toen nog niet helemaal met mijn gedicht, dus thuis ging ik er mee verder en heb ik hem afgemaakt', blikt Eva terug. 'Vervolgens heb ik het gedicht ingestuurd naar de organisatie van de Nationale Herdenking en tot mijn verbazing werd ik uitgenodigd voor de finale.'

Die finale bestond uit tien dichters die allen een gedicht hadden ingezonden. 'Daar kregen we nog een workshop om een voordracht te houden. Ook hebben we het gedicht nog wat aangepast hier en daar. Vervolgens mochten vier mensen, waaronder ik dus, hun gedicht voordragen aan een jury.'

'Ineens hoorde ik mijn naam'

Naast Eva zijn er nog drie andere winnaars. Zij dragen hun gedicht voor tijdens de herdenkingen in Nationaal Monument Kamp Amersfoort, Nationaal Monument Kamp Vught en Herinneringscentrum Kamp Westerbork. 'Als laatste maakte de jury bekend wie er naar de Dam mocht. Ik was er met mijn gedachten niet helemaal bij, ik zat alleen maar te denken: het zal vast niet zo zijn dat ik dat ben. En ineens hoorde ik mijn naam... Ik wist vijf minuten lang gewoon niet wat ik moest zeggen, ik was er helemaal blij mee.'

Het gedicht 'Vrijheid' van Eva Pronk:

Vrijheid

de oude man

verstopte joden op zijn zolder,

drukte illegale kranten

en hielp Engelse piloten.

hij loog voor het leven.

hij loog voor de vrijheid.

de vrouw

in de kelder

liet wanneer de vliegtuigen overvlogen

bange mannen, vrouwen en kinderen

schuilen voor de bommen.

zij stond voor het leven.

zij stond voor de vrijheid.

de jongen

net achttien

opgeroepen

om te vechten aan het front

nam afscheid van zijn moeder

en zou haar nooit meer zien.

hij vocht voor zijn leven.

hij vocht voor de vrijheid.

deze helden.

gewone mensen zoals jij en ik.

kozen ervoor te vechten

voor de vrijheid.

als een van deze helden

hier niet voor had gekozen.

was mijn opa dan geboren?

had ik dan geleefd?

'Met het gedicht wil ik laten zien waarom herdenken belangrijk is. Mensen hebben in een tijd geleefd die echt niet fijn was, ze hebben gevochten voor onze vrijheid en dat moeten we niet vergeten. In mijn gedicht omschrijf ik een aantal personen die andere hebben gered. Mensen hebben individueel iets betekent in de oorlog, die daden van die individuen hebben invloed op onszelf. Stel dat iemand mijn opa bijvoorbeeld niet had gered, dan was ik er nu niet geweest', aldus de 16-jarige scholiere.

Geen dichteres

Maandag is het dus zo ver, dan mag ze haar gedicht voordragen. Toch is Eva niet van plan heel veel te gaan dichten na dit mooie avontuur. 'Heel veel mensen vragen of ik er nu mee door ga, maar ik hoef niet per se later dichteres te worden. Blijkbaar heb ik er talent voor, maar ik ga het niet iedere dag doen. Alleen als me iets te binnen schiet, schrijf ik misschien nog wel eens een gedicht.'